Topaz còn gọi là hoàng ngọc. Mặc dù màu đẹp nhất của topaz là hồng và cam phớt đỏ, nhưng hiện nay trên thị trường đa số topaz có màu xanh do xử lý bằng phóng xạ phát triển vào những năm 1970 tác động lên các đá topaz không màu.
Lịch sử và truyền thuyết:
Người Ai Cập cổ đại cho rằng topaz màu vàng kim là của thần mặt trời Ra, giúp bảo vệ lòng trung thành.Đeo topaz để cầu được sáng mắt: truyền thuyết cho rằng topaz xua tan những u mê và giúp cải thiện thị lực.
Người Hy Lạp cổ đại tin rằng topaz cho họ tăng thêm sức mạnh và giúp cho người đeo chúng trở nên vô hình.
Người ta cho rằng topaz sẽ đổi màu khi hiện diện thực phẩm bị tẩm độc. Năng lực trị bệnh bí ẩn của chúng mạnh yếu theo các chu kỳ trăng tròn và khuyết: chúng có thể chữa được các bệnh mất ngủ, hen suyễn và xuất huyết.
Viên topaz nổi tiếng nhất thế giới là trong bộ sưu tập đá lớn tên là Braganza gắn trên Vương miện Hoàng gia Bồ Đào Nha, viên đá này lúc đầu người ta nghĩ là kim cương.
Topaz theo truyền thống ở Mỹ là đá mừng sinh nhật trong tháng 11. Riêng topaz xanh, ở Mỹ dùng làm một trong những đá mừng sinh nhật trong tháng 12.
Chất lượng, Giá trị và Tính phổ biến:
Topaz có thể có màu vàng kim hổ phách giống rượu cognac hay màu đỏ hồng của trái đào và tất cả màu đẹp nằm giữa cam và nâu phớt đỏ. Màu đẹp nhất của topaz là màu có nhiều sắc đỏ hơn là sắc vàng: đó là topaz hoàng tộc màu cam phớt đỏ vừa đến màu đỏ cam. Topaz sherry (màu rượu xêri) có màu nâu phớt vàng hay vàng phớt nâu đến cam cũng là loại có giá trị. Còn những đá màu vàng và nâu thì rẻ hơn.
Màu xanh mạnh giống băng đá ở toapz xanh được tạo ra do bức xạ và nung nhiệt topaz không màu. Màu xanh nhạt là do các điện tử còn xanh đậm (còn gọi là xanh Luân Đôn hay Supper) là do các nơtron tạo nên. Topaz xanh nằm trong nhóm đá quý rẻ tiền nhất.
Topaz thường được cắt mài theo kiểu hình cắt chéo, đó là hình chữ nhật có các mặt bên cong chứa những mặt giác hình tam giác. Các kiểu hình ovan, nệm và kiểu emerald cũng phổ biến.
Vì topaz luôn có nhiều và rẻ, nên chúng được mài theo nhiều kiểu và cỡ, cũng có những kiểu tự do.
Nguồn gốc:
Topaz đuợc khai thác ở Brazin, đó là nguồn chính của đá topaz hoàng tộc màu đỏ cam tuyệt đẹp. Pakistan và Nga sản xuất topaz màu hồng dịu xinh đẹp. Topaz không màu dùng để làm ra topaz xanh được khai thác ở Sri Lanka, Nigeria và Trung Quốc.
